Wellicht heb je ze zelf al gezien tijdens nieuwsuitzendingen: kinderen die luidkeels zingend de winnende loterijnummertjes bekendmaken. Of de traditie van de twaalf druiven, waarbij men in Spanje op oudjaar middernacht met elke slag van de klok een druif verorbert om geluk af te dwingen? Spanje heeft iets met kersttradities, en dat is op culinair vlak niet anders. Sinds enkele jaren kun je ook bij ons op het schap van de supermarkt en in gespecialiseerde winkels allerlei Spaanse zoetigheden vinden, maar om de échte, authentieke, met liefde bereide lekkernijen te degusteren, wel, daarvoor zul je naar Spanje moeten… Wij zetten er een aantal op een rijtje.
Turrón
Turrón is een soort Spaanse nougat die het hele jaar door te vinden is maar vooral rond de eindejaarsfeesten een glansrol speelt. Deze lekkernij wordt vervaardigd met honing, suiker en amandelen. Het mengsel wordt in een dubbele rechthoekige laag gegoten en afgedekt met vellen eetbaar papier.
Turrón is beschikbaar in verschillende texturen (hard, zacht, krokant, kruimelig of romig) en verschillende vormen en groottes. Naast de traditionele turrón, die is omwikkeld in twee grote vellen eetbaar papier, zijn er ook individuele porties in de vorm van kleine ronde taartjes, de ‘tortas’.
Frutas de Aragón
Gekonfijte vruchten, die ook bekendstaan als Frutas de Aragón in het Spaans, zijn een onmisbaar accessoire voor de Spaanse kerstdis. Je hebt de keuze uit een hele waaier aan vruchten zoals appel, peer, abrikoos, kers, vijg, pruim of sinaasappel, die werden gekookt in stroop of geweekt in likeur, en vervolgens in stukjes gesneden en omhuld met cacaoboter of chocolade. Het resultaat is een heerlijke combinatie van vruchten en chocolade, krokant langs buiten, zacht van binnen.
Polvorones
Ken je polvorones? Samen met turrón is dit een van de essentiële lekkernijen tijdens de eindejaarsperiode. Het zijn kleine, kruimelige cakejes die heerlijk uit elkaar vallen om je smaakpapillen in vervoering te brengen. Het recept werd in de 16e eeuw bedacht door bakkers die gebruik wilden maken van de overvloedige hoeveelheden tarwe en varkensvet in Andalusië.
Marsepein
Het is geen toeval dat de Sint uit Spanje marsepein brengt. Suikerriet was bij ons in het Westen onbekend totdat de Moren dit gewas in het Iberische schiereiland introduceerden. Suikerriet wordt sinds de 9e eeuw in Spanje geteeld. Naar verluidt zouden zusters uit het klooster van San Clemente het hebben gebruikt om in een periode van hongersnood een deeg van suiker en amandelen te creëren. Dit deeg staat nu bekend als marsepein. De marsepein van Toledo, die beroemd is om zijn hoge kwaliteit, wordt gemaakt door gepelde amandelen te mengen met verschillende soorten suiker.
Mantecados
Kun je nog méér zoetebek worden? Dan zijn de mantecados vast iets voor jou. Elk jaar in december verschijnen ze weer op tafel in heel Spanje. De krokante mantecados van Estepa mogen uitpakken met een beschermde geografische aanduiding (IGP). Deze koekjes, die tussen 32 en 50 gram wegen, worden gemaakt met tarwebloem, varkensvet of olijfolie, suiker en een of meer heerlijke aroma’s: kaneel, sesamzaad, amandelen, hazelnoten, kokosnoot, vanille en natuurlijke aroma’s.
Alfajores
Alfajores zijn traditionele gebakjes voor Kerstmis, oorspronkelijk uit de Arabische wereld, die worden gemaakt met amandelen, hazelnoten, honing en specerijen zoals kaneel, kruidnagel en anijs. Ze worden voornamelijk gemaakt in Medina Sidonia, in het hartje van de provincie Cádiz.
Cava
En dan was er natuurlijk cava! Cava is de ideale drank om feestelijke gelegenheden luister bij te zetten. Wist je overigens dat cava op dezelfde manier als champagne geproduceerd wordt? Ken je Sant Sadurní d’Anoia? Deze streek in het zuiden van de provincie Barcelona, omringd door de prachtige bergen van Montserrat, wordt beschouwd als de geboorteplaats van de cava. Het is de ideale plek om een degustatiesessie bij te wonen en je nieuwe favorieten te ontdekken.
El Gordo
Wist je dat voor heel wat Spanjaarden Kerstmis op 22 december begint? Op die dag vindt immers de “Lotería de Navidad” of de Kerstloterij plaats. Deze loterij werd in 1812 geïntroduceerd door koning Carlos III. Van alle loten in het spel zullen er 13.354 worden getrokken. Dat betekent dat meer dan 13% van alle loten voor een gelukkige winnaar zorgt. Een van de snelste lotingen van El Gordo vond plaats in 2004; toen werd het winnende lot al na 13 minuten na het begin van de Kerstloterij getrokken. In 1990 werd El Gordo zelfs al na 8 minuten na aanvang van de loting getrokken. De winnende combinaties eindigen vaak op het cijfer 5 (32 keer) en ook op de cijfers 4 en 6 (27 keer).
Nochebuena (kerstavond)
De familiale gelegenheid bij uitstek! De uitgebreide familie komt bij elkaar voor een avondmaal op 24 december en een lunch op 25 december. Tweede kerstdag wordt in Spanje niet gevierd. Op kerstavond komen de mensen samen voor de nachtmis (de misa de gallo) om de eucharistie te ontvangen. Om de geboorte van Jezus te herdenken, wordt een gezinsviering georganiseerd met een kerstmaaltijd, hetzij voor de nachtmis, hetzij op kerstdag. Maar wat eten de mensen dan? In Andalusië zijn de polvorones en mantecados van Estepa onmisbaar. In Extremadura staan er altijd vijgen van Almoharín met chocolade op tafel. De turrón van Alicante is alomtegenwoordig in de regio Valencia. In Castilla-La Mancha staat er gevulde patrijs op het menu, terwijl ze in Castilla y León voor gevulde fazant kiezen. Cannelloni is het traditionele gerecht in Catalonië op 26 december. Galiciërs zetten bacalao met bloemkool op het menu, en in Asturië toveren ze soep met krab op tafel.
Roscón de Reyes
Naarmate 6 januari nadert, zie je overal in de winkelramen de Roscón de Reyes verschijnen. Deze ringvormige cake wordt toegeschreven aan een Spaanse kok aan het hof van koning Lodewijk XV in de 18e eeuw. Toen hem werd gevraagd om een extravagant dessert te bedenken, pakte hij uit met de Roscón de Reyes. Mettertijd werd dit een van de favoriete soorten eindejaarsgebak van de Spanjaarden. Waar hebben we het precies over? De geroosterde buitenzijde is bedekt met amandelschilfers en gekonfijt fruit. De cake is ook gevuld met dikke room, truffels, hazelnootcrème, amandeldeeg, frambozen of pompoen. Kortom, het is een grote ring met fruit, die de robijnen en smaragden van de drie koningen moet voorstellen. Wist je dat er ook een verrassing schuilt in de cake, meer bepaald een klein figuurtje? Diegene die het figuurtje in zijn stuk vindt, wordt gekroond tot koning of koningin van de dag. De ongelukkige die de boon vindt, moet echter voor de cake betalen. Enkel en alleen al in Madrid worden er elk jaar zo’n 2 miljoen Roscones de Reyes verorberd!
De druiven van oudjaar
De traditie waarbij je om middernacht, bij elke slag van de klok, een druif moet eten om het nieuwe jaar in te luiden, dateert van het begin van de 20e eeuw. Het verhaal luidt dat de druivenoogst in Alicante in 1909 zo overvloedig was dat landbouwers een manier zochten om ervan af te geraken. Zo ontstond het ritueel om op oudejaar 12 druiven van geluk te eten. Als je erin slaagt om bij elke slag van de klok een druif te eten, zul je het hele jaar door geluk kennen. De meeste druiven die voor deze traditie worden gebruikt, zijn van de Vinalopó-variëteit, die met een herkomstbenaming beschermd is.
Waar vier je het best nieuwjaar?
Aan de Puerta del Sol in Madrid worden de traditionele oudejaarsfeesten gehouden. Op het programma: kronen, cava, vuurwerk, verlichting in alle kleuren van de regenboog, en natuurlijk de 12 druiven van geluk, klokslag om middernacht. Mis het traditionele nieuwjaarsritueel niet, met het neerdalen van de ballon, het weerklinken van de beiaard en de klok van het Casa de los Correos die het nieuwe jaar inluidt!
