HET BELANG VAN EXTERNE ÉN INTERNE INCLUSIE

Met jouw bureau Allyens (uitgesproken zoals de ruimtewezens, nvdr) focus je op inclusiviteit in bedrijfscommunicatie. Met welke vraag komen mensen dan precies naar jou?
‘9 op de 10 keer luidt het probleem: we willen een veel breder en diverser publiek bereiken, maar we weten niet hoe. Inclusieve communicatie is daar een antwoord op. Er bestaat heel weinig diversiteit in de reclame-industrie, en niet alleen op vlak van etniciteit. We zien voornamelijk de witte middenklasse. Veel campagnes worden gecreëerd vanuit die “witte blik”, maar dat is een perspectief dat al lang niet meer in lijn ligt met de diverse samenleving waar we ondertussen deel van uitmaken.’

Zie je al verbeteringen op bepaalde punten?
‘Absoluut! Je merkt dat er meer bewustzijn is, kijk naar alles wat er gebeurd is rond Black Lives Matter (BLM) en de vele racismedebatten die weer op tafel liggen. Aan de ene kant is dat een heel vermoeiende, uitputtende strijd voor minderheden. Maar aan de andere kant heb ik nog nooit zoveel bedrijven gezien die wakker liggen van diversiteit, die eindelijk actie willen ondernemen en zeggen: we moeten nu écht iets doen, want het is al 5 over 12. Ook niet allemaal, hè, we zijn er zeker nog niet. Maar ik denk wel dat de mindset er echt begint te komen.’

Waar bevinden zich volgens jouw ervaring nog de grootste struikelblokken?
‘Het probleem dat blijft spelen, is dat de industrie zelf niet voldoende inclusief is. Je kan als bedrijf nog zo inclusief communiceren – als je intern niet divers bent, ga je dat onevenwicht blijven voelen en gaan anderen je daar ook op blijven aanspreken.
Actief diversifiëren in rekruteringsprocessen is duur en zorgt ervoor dat mensen zich bedreigd voelen in hun positie, want oei, moet ik dan plaats maken voor iemand anders die “divers” is? Dat kan voor heel wat conflicten, verwarring en angsten zorgen. Daar ligt het pijnpunt, en dat is waar heel veel bedrijven echt aan moeten werken.’

‘Veel mensen erkennen gewoon nog niet dat er een probleem is in België’

EEN ONGELIJK SYSTEEM

Als we het in België hebben over racisme of onverdraagzaamheid naar “zij die anders zijn”, dan linken we dat al snel aan een anti-moslimperceptie. In Amerika is dat eerder anti-zwart. Hoe komt dat volgens jou?
‘Je kunt de Verenigde Staten niet op alle vlakken vergelijken met België, alleen al omwille van de andere migratiegeschiedenis. Amerika kent een hele grote geschiedenis van slavernij en kolonisatie. België kent die ook, maar dan op een andere manier en op een andere schaal. Veel hangt af van waar de leiders vandaan komen en hoe de samenleving is opgebouwd.
Daarnaast heeft het natuurlijk ook te maken met de minderheden die zich in het land bevinden en hoe de debatten gevoerd worden. Als we het in België hebben over diversiteit, komen we heel snel uit op moslimdebatten: het hoofddoekenverbod, radicalisering… Veel mensen hebben nog de perceptie dat er een heel groot probleem is, en dat dat probleem met moslims te maken heeft. Die lokale context speelt dus ook een belangrijke rol.
Racisme bestaat tegenover verschillende groepen en op verschillende manieren, maar het gaat vooral over het feit dat het systeem ongelijk is. Er zitten structurele ongelijkheden vervat in het onderwijs, op de arbeidsmarkt en op heel wat andere vlakken waar basisrechten en -vrijheden aan te pas komen. In België projecteren die ongelijkheden zich misschien op andere groepen dan in de VS, maar aan de grond ligt hetzelfde principe, namelijk dat niet alle mensen gelijk behandeld worden in onze samenleving, ook al denken we misschien vaak van wel.’

Je tweette onlangs dat racisme aankaarten in België is als dweilen met de kraan open. Waarom denk je dat we in België nog met zoveel vastgeroeste overtuigingen zitten?
‘Veel mensen erkennen gewoon nog niet dat er een probleem is in België. Wij zijn toch geen racisten, iedereen kan toch gewoon naar school gaan en gaan werken? Er is heel weinig begrip en bewustzijn over wat er gaande is. Zoals ik al zei, is dat bij bedrijven wel al meer het geval, maar een draagvlak in de samenleving is ook heel belangrijk. En dat draagvlak leunt nog te vaak enkel op minderheden. Dan heb ik het niet alleen over etnische minderheden, maar ook bijvoorbeeld de LGBTQ-gemeenschap. Het moet wij versus racisme zijn, niet een bepaalde minderheidsgroep tegen de meerderheid. Ik mis heel wat solidariteit in de strijd.’

Van die meerderheid bedoel je?
‘Ja, absoluut. Het is een natuurlijke houding van de mens om te denken: ik heb er geen last van, dus ik ga me er niet mee bezig houden. Jij hebt er inderdaad misschien geen last van, maar mensen die naast jou leven, je collega’s, je vrienden, je omgeving, die hebben er wel serieus last van. En het is enorm nadelig voor hun levenskwaliteit.’

‘Het klopt, door te reizen krijg je een meer open blik op de wereld’

ONDERWIJS JEZELF

Wat kan ik doen als lid van de meerderheidsgroep? Ik ben wit, ik heb het financieel goed, wat kan ik doen als gewone burger?
Onderwijs jezelf. Die boodschap zie je heel vaak terugkomen op sociale media en daarmee begint het ook effectief. Mensen moeten in de eerste plek hun eigen privileges kunnen zien. Ik heb er ook, hè. Ik heb hogere studies aangevangen, ik ben een ondernemer en kan voor mijn eigen inkomen zorgen. Dat zijn allemaal privileges waar ik mezelf constant mee probeer te confronteren. Witte mensen moeten hetzelfde doen. Het is niet genoeg om geen racist te zijn. Je moet actief anti-racistisch zijn, wat inhoudt dat je je bewust bent van jouw eigen privileges en jezelf de vraag stelt: hoe kan het dat deze personen nog steeds zo hard benadeeld worden in onze samenleving?
Maar vooral: ga conversaties aan. Ik denk dat heel veel mensen met vragen zitten waarop ze het antwoord niet kennen, maar die ze ook niet durven stellen. Ik zeg dan ook altijd tegen de mensen: vraag me wat je wilt. Zolang je dat op een respectvolle manier doet, wil ik gerust een gesprek voeren. Je gaat je er misschien héél ongemakkelijk bij voelen, ik zal nooit zeggen dat inclusie gemakkelijk is. Maar ik vind wel dat je het ten minste moet proberen.’

Mensen geven vaak als tegenreactie dat racisme bestaat juist omdàt bepaalde minderheden de meerderheidsgroep als racistisch bestempelen.
‘Racisme werkt vanuit bepaalde machtsstructuren. Het gaat over systematische ongelijkheden, waardoor minderheden bepaalde rechten niet krijgen. Minderheden kunnen in die zin dus niet racistisch zijn, aangezien ze niet in de positie zitten om witte mensen bepaalde rechten te ontnemen. Mensen kunnen natuurlijk wel onbeleefd zijn of elkaar uitschelden, maar daar gaat racisme niet over.’

Wat vind je van de rol van sociale media? We worden overspoeld door berichten en video’s die vanuit allerlei hoeken binnenkomen. Op den duur denk je: wat moet ik nu allemaal opnemen? Welke conclusies moet ik hieruit trekken?
‘Ik denk dat mensen vooral heel kritisch moeten zijn tegenover alles wat ze lezen. Je zegt het zelf, we zitten met een massa aan informatie, maar die is lang niet altijd correct. Ik geef altijd als tip: diversifieer je mediagebruik. Probeer telkens van zoveel mogelijk bronnen informatie te verzamelen. Wanneer ik vroeger een paper moest schrijven en ik slechts 1 bron gebruikte, dan was ik gebuisd. Als je 5 verschillende bronnen met elkaar vergelijkt en je afvraagt wat er precies waar zou kunnen zijn en wat niet, dan kom je al tot een veel genuanceerder beeld. Ik vind dat mensen diezelfde insteek moeten hebben wanneer ze nieuwsmedia consumeren. Tussen nationale en internationale berichtgeving alleen bestaat er al een wereld van verschil. Ik moedig mensen dus altijd aan zich niet te baseren op 1 verhaal.’

june. heeft zich ook al uitgesproken over de BLM-beweging. We zeiden onder meer ook dat reizen ons leert andere mensen en culturen ontdekken, waardoor we ons af en toe eens kunnen laten choqueren en inspireren.
‘Ik ben het daar helemaal mee eens. Ik reis zelf ook enorm graag. Tijdens de coronacrisis heb ik dat het meest gemist – en dat is ook een privilege. Maar het klopt, door te reizen krijg je een meer open blik op de wereld. Door andere culturen te leren kennen, leer je dat jouw cultuur niet de standaard is. Want zo leven we wel een beetje: wat wij kennen, is normaal en al de rest valt uit de boot. Maar wij zijn niet het epicentrum van de wereld, of de norm waar iedereen zich naar moet plooien. Er bestaan zoveel verschillende ideeën over wat leven en mens-zijn inhoudt. Daarom pak ik heel graag mijn koffers, omdat ik weet dat ik met heel wat nieuwe bagage en inzichten zal terugkomen.’

‘Mijn zussen en broers hebben ondertussen zelf kinderen en die worden alsnog als allochtonen bestempeld. Hoeveel generaties willen we dit nog blijven doen?’

VRAGEN DURVEN STELLEN

Met welke mentaliteit ben jij opgegroeid?
‘Ik ben opgegroeid in een heel groot gezin. Wij discussiëren thuis heel graag. Door van kleins af aan te zien dat er heel veel verschillende ideeën bestaan, heb ik enerzijds geleerd dat je voor jezelf moet opkomen, maar vooral dat je altijd op een heel open manier met elkaar moet kunnen praten. Zonder een bepaalde gedachte of aanname in het achterhoofd te hebben. Ik vind dat we dat in onze samenleving ook meer zouden moeten doen: de dingen op tafel durven gooien en durven bespreken.

Hoe wordt er bij jou thuis gekeken naar racisme en naar de omgang met racisme?
‘Er werd ons van jongs af aan al duidelijk gemaakt dat we altijd met racisme geconfronteerd zouden worden. Tegelijkertijd werd ons verteld: maak niet te veel lawaai, want we weten dat we voor heel veel mensen niet welkom zijn.
Die houding is in onze generatie ingeruild voor mensen die wel voor hun rechten willen opkomen. Mijn ouders komen dan ook uit een veel minder geprivilegieerde positie. Zij hebben niet kunnen studeren, ik heb wel die kans gehad. Zij hebben de taal moeten leren, ik ben met het Nederlands als moedertaal opgegroeid. Ik vind het dus belangrijk dat ik met die kansen die ik heb gekregen ook de gemeenschap verder probeer te helpen, onder meer door de samenleving bewust te maken van diversiteit en inclusie.
Naast een professionele bezigheid is het voor mij dus ook een persoonlijke missie om niet stil op de achtergrond te blijven, maar te durven zeggen: ik wil niet aan mijn kinderen moeten vertellen dat ze altijd met racisme te maken zullen krijgen. Op een bepaald moment moet het genoeg geweest zijn. Mijn zussen en broers hebben ondertussen zelf kinderen en die worden alsnog als allochtonen bestempeld. Hoeveel generaties willen we dit nog blijven doen?’

ONBEKEND MAAKT ONBEMIND

In een aflevering uit het programma Taboe praat Philippe Geubels met mensen met een andere huidskleur. Dat lijkt me een goede manier om de conversatie open te trekken. Philippe stelde heel directe en soms ook wat “foute” vragen.
‘Hij is ook geen expert, hè, hij stelt de vragen waar heel veel mensen mee zitten en praat over dingen die ook echt taboe zijn. Op dat vlak vind ik dat dus ook zeker een goede manier om die problematiek bij het publiek aan te brengen.’

Veel mensen worden ook gewoon niet met het probleem geconfronteerd, denk aan mensen die in heel landelijke streken wonen waar bijna geen minderheidsgroepen zijn. Voor zij die weinig aan diversiteit worden blootgesteld, is het natuurlijk moeilijker om de conversatie aan te gaan.
‘Dat klopt zeker, onbekend maakt onbemind. Mensen kennen vaak alleen maar de diversiteit in de media, de problematische artikelen, de uitingen van politieke partijen… Dan is het heel moeilijk om een genuanceerd beeld te vormen van hoe de diversiteit er in België echt uitziet. Het ligt ook een beetje in je eigen handen. Je kunt jezelf de vraag stellen: wat betekent het om in een diverse samenleving te leven? Ken ik zulke mensen, kan ik kennis met hen maken?’

ULTIEME DROOM

Je maakt deel uit van een generatie intelligente vrouwen met duidelijke argumenten. Wat is je grote droom?
‘Oh, mijn ultieme droom is dat er eindelijk naar ons geluisterd gaat worden. (lacht) Ik zie in mijn omgeving super veel intelligente vrouwen die projecten en ondernemingen op poten zetten. Maar toch, dat beeld van de onderdrukte moslima die waarschijnlijk door haar man verplicht wordt om dit of dat te doen, dat blijft leven. Ik zou zo graag willen dat mensen deze groep vrouwen serieus neemt. Er zijn zoveel opportuniteiten, zoveel dingen die wij kunnen veranderen. Maar we moeten er ook de kans toe krijgen.’

Door Charlotte Dupont.

Ontdek nog meer artikels over ...