Ik kom uit de periode van onbewuste onverschilligheid, toen lgbtqi nog gewoon homo’s waren en je een klasgenoot met een andere huidskleur nog ongestraft ‘vuile zwette’ kon noemen. Mind you, ik schrijf dit met een zekere schroomvalligheid, want we hebben het hier niet over het pleistoceen of een ander tijdperk waarin de neanderthalers het voor het zeggen hadden. Ik ben nog niet eens toe aan de leeftijd waarop mijn kinderen me boomer mogen noemen – al doen ze dat wellicht binnensmonds af en toe een keer. Het waren de late jaren 80. Freddie Mercury stierf aan aids en voor de rest was dat toch maar een randverschijnsel dat alleen homo’s kon treffen.
Ach, jezus godverdomme nog aan toe, wat waren we toen provincialistische, overbeschermde, naïeve, betweterige, doelbewust onder de stolp gehouden nitwits. De kiem van onze onverschilligheid werd toen bewaterd door het paternalisme waarmee de grote instituten – gezin, kerk, school – ons trachtten te boetseren. De ouders deden dat vaak met de beste bedoelingen. Zij kwamen uit nog diepere smerige klei. Het n-woord voor mensen met een donkere huidskleur had geen racistisch motief. Maar het was er wel. En het was toen al geinstitutionaliseerd.
Nou ja, Latin lives matter, dacht ik toen heel even
Mijn levenspartner had twee weken geleden een klein incident, ik weiger het nog steeds een ongeval te noemen. Verblind door de zon in haar rechterspiegel zag ze een bromfiets niet tijdig aankomen bij het inslaan, waardoor de bromfietser het evenwicht verloor en viel. De gevolgen waren niet zo zwaar: de jongen had een lichte schaafwonde, er waren een paar krassen op zijn voertuig, de contactsleutel was afgebroken. Maar verder was het een incident dat kon opgelost worden met het uitwisselen van de verzekeringsgegevens – zij was in fout, dat kon het kleinste kind zien.
Toen ik vijf minuten later aankwam op de plek van het ongeval, twee straten verder, had de jongen de politie gebeld. ‘Ge moet dat verstaan, het is een vremde.’ Mijn gezellin is inderdaad van Spaanstalige afkomst en werkt in het Franstalige landsgedeelte. Ze begrijpt Nederlands maar spreekt het nauwelijks. En dus was ze een ‘vremde’. En vond men het beter er de politie bij te halen.
De passanten vonden ook al gauw dat het een zaak was van een zwakke weggebruiker tegen een vremde, en de toegesnelde politie nam haar een ademtest af en verhoorde de jongen. Bij ons gebeurde dat niet, want de politie mag geen verhoor afnemen in een andere taal dan het Nederlands. Vrijdag viel het attest in de bus: ‘Verkeersongeval met gewonden.’
Nou ja, Latin lives matter, dacht ik toen heel even. Maar het was natuurlijk een foute gedachte, want die vriendelijke politieman had geen kniegreep toegepast, hij volgde gewoon zijn van hogerhand opgelegde instructies. En daar mochten wij van vinden wat we wilden, want law en order moet zijn, ook in de kleine achterafstraatjes van het dorp waar ik woon en dit noteer.
De generatie mensen die nu vijftig, zestig, zeventig en ouder is, is bang
Natuurlijk hebben we ons bij june. vorige week tegen racisme uitgesproken op zwarte dinsdag. Maar we hebben het niet gedaan omdat we de kudde wilden volgen, nee. We deden het met een aantal argumenten die in de lijn liggen van onze missie en ons DNA. Het reizen leerde ons andere mensen en culturen ontdekken. Ook mensen met wie we hartsgrondig van mening verschilden, die-hard communisten in Oekraïne, Zuid-Afrikaanse rednecks, hypocriete Marokkanen met we in ruzie vielen om een foto terwijl ze een uur nadien met het blondje in de groep aanpapten. Racisme gaat niet over het eens of oneens zijn, niet over discussiëren en van mening verschillen, over iemand een toffe peer vinden of een driedubbele kwal. Dat zijn allemaal dingen die volledig los zouden moeten staan van racisme, omdat zij niet de basis vormen van discriminatie. Het oneens met iemand zijn is een grondrecht van de democratie, discriminatie is een vijand van de democratie. Maar zolang angst de Zeitgeist is, zullen die twee begrippen helaas nog vaak met elkaar verward worden. De generatie mensen die nu vijftig, zestig, zeventig en ouder is, is bang. Angst om de verworven rechten kwijt te spelen, om de muur te zien afbrokkelen waarop de welvaartsstaat is gebouwd. Maar ze dwalen. Je kunt alleen maar welvaart creëren op een grondlaag van vertrouwen. Angst is daarbij een verschrikkelijk slechte raadgever.
Wij gaan bij june. dat pad blijven bewandelen, en ons scherp blijven uitspreken tegen racisme en discriminatie. Als we een fout maken op dat pad, vertel het ons. We hebben de wijsheid niet in pacht. Reizen en eten zijn twee fundamenteel universele begrippen, die mensen rond de tafel brengen en – pun intended – ervoor zorgen dat de mayonaise pakt.
Toni De Coninck
Hoofdredacteur
