Cuenca is eigenlijk niet één, maar twee steden. Je hebt het hoger gelegen deel, dat monumentaal en historisch is. En er is de lage stad, een meer modern gedeelte dat vorm kreeg in de 19e eeuw. De bovenstad heeft zijn roots in de middeleeuwen en bevindt zich nagenoeg volledig op een uitgebreide bergkam, tussen twee rivieren. Er is geen echt design, Cuenca groeide organisch langs twee grote assen: de ene verbindt de Puente de la Trinidad langs de Calle Alfonso VIII met het Barrio del Castillo; de andere as is transversaal, en loopt van de Puerta de Valencia tot die van San Juan.
De stad oogt charmant en heeft dankzij de zogenaamde Casas Colgadas, de hangende huizen, ook een zekere magie. Men beweert dat de huizen islamitische wortels hebben, maar anderen zijn ervan overtuigd dat de Casas Colgadas in de 14e of 15e eeuw werden gebouwd. Mythes en legendes hebben deze reeks van drie huizen de status van monument bezorgd, en vandaag vind je in twee van hen het Museo de Arte Abstracto Español, en in het derde een van de meest traditionele restaurants van de stad.
Maar de culinaire traditie in Cuenca is ook die van de kloosters
Het is een beetje zoals Manuel Vicent het schreef: ‘Het komt in alle avontuurlijke steden ter wereld voor. De reiziger kan de stad niet ontdekken als hij zichzelf niet heeft verrast door zich te verliezen in de straten, op een bankje te zitten en een biertje te drinken in een bar.’
Als Cuenca werelderfgoed is, dan komt dat ook door de gastronomie, die er in nogal wat opzichten het predicaat ‘historisch’ verdient. Want net zoals er eigenlijk twee steden zijn, zijn er ook verschillende gastronomische invloeden, diepgeworteld in de invloeden van de Spaanse islam: de caldereta van schaap of lam werd al in de vijftiende eeuw opgediend in de bergen, met tomaat en ui. De kracht van het product en het ingrediënt speelde altijd al een cruciale rol. Lam en varken, groenten, forel uit zoet water, olijfolie en wijn, knoflook, kaas, honing. Men at er altijd al wat het land en het water aanreikten. Maar de culinaire traditie in Cuenca is ook die van de kloosters, waar zoets werd bereid door karmelietessen of benedictijnen. En dan mogen we de rol van de grootmoeders niet vergeten, die gedurende jaren een varken kweekten en klaarmaakten voor wat ‘la matazón’ werd genoemd. Tot slot is Cuenca natuurlijk ook de zogenaamde cocina de autor, een streek vol avantgarde, waar tradities op de juiste manier worden gebruikt om nieuwe en ook lichtere, moderne gerechten te creëren.
Het heuvelachtige landschap is een paradijs voor wild als ree, hert en everzwijn
Maar laten we eerst een aantal typische gerechten uit de gastronomische hoofdstad vermelden.
Morteruelo: Een typisch gerecht van herders en hoeders, en een iconische bereiding die de Madrileense dichter Tomas Luceño al in de 19de eeuw beschreef. Morteruelo is een warme paté op basis van pluimwild met specerijen als kruidnagel en karwijzaad.
Forel: De rivieren kenmerken het landschap rond Cuenca: de Taag, de Jucar, Cabriel, Bedija, Zancara en andere Guadiela’s. De forel is de koning van de rivieren en baant zich een weg langs rotsen en zoetwaterversnellingen.
Lam: Het klimaat en het terroir in La Mancha, La Alcarria en La Sierra zijn uitermate geschikt voor de kweek van lam. Het zachte, smakelijke vlees wordt bereid op de grill, maar net zo goed in stoofpotten en op hout.
Grootwild: Het heuvelachtige landschap is een paradijs voor wild als ree, hert en everzwijn. Dat was al het geval in het neolithicum en dat is vandaag nog altijd zo.
DOP Queso Manchego: Deze bekende en beroemde kaas vinden we ook bij ons in het versvak van de supermarkt, maar het is pas in de regio zelf dat je de unieke culinaire kwaliteiten van deze schapenkaas – van zacht en vers tot hard en jaren oud – leert waarderen.
Alajú en andere desserts: Cuenca en omgeving zijn een paradijs voor bijen, die zich tegoed doen aan bloeiende rozemarijn, tijm en salie. Dat wisten de Arabieren natuurlijk ook al, waarbij de zoete lekkernij met de naam alajú ontstond. Dit is een soort honingkoek met een mengsel van honing en amandelen tussen twee wafeltjes.
Al dat lekkers, de gastronomische geschiedenis en de moderne interpretatie van vandaag leiden tot een interessante vorm van culinair toerisme. Vandaag kun je rond Cuenca een aantal fraaie routes en ander bestemmingstoerisme doen die je een uitstekend overzicht geven van de regio en haar schatten.
Ruta del Quijote: de beroemde roman van Cervantes is de basis van een uitgebreid toeristisch potentieel. Om de roman pas echt goed te begrijpen, om deel uit te maken van wat men noemt de Iberische synthese, is fysiek contact nodig. Dan moet je met andere woorden de streek bezoeken en grondig leren kennen. Hier wandel je niet alleen door de streek, maar ook door het boek, langs witte molens en door wijngaarden.
Hospederías de Castilla-La Mancha: de logies en verblijfplaatsen van dit netwerk hebben 3 tot 5 sterren en zijn dus de geschikte plek om alle emoties van overdag ’s nachts een plaats te geven.
Ruta del Vino de La Manchuela: De perfecte symbiose tussen wijn en gastronomie, de mogelijkheid om de typische streekgerechten te proeven met aangepaste wijnen.
Starlight Serranía de Cuenca: Het astronomiepark Serranía Conquense bevindt zich in het hart van het natuurgebied. Dit gebied maakt deel uit van het netwerk Natura 2000 en werd als natuurgebied van nationale interesse uitgeroepen.
Cuenca en omgeving bezoeken? Je kunt een wagen huren in de luchthaven Madrid Barajas, of beter nog, de trein nemen. Cuenca bevindt zich ongeveer halverwege tussen Madrid en Valencia. Meer info over Cuenca en omgeving vind je via deze link.
In 2024 wordt Oviedo de gastronomische hoofdstad van Spanje.
