We rijden inmiddels een uur of twee, en nog lijkt er geen einde te komen aan kaarsrechte wegen tussen erehagen van berken en arctische sparren. Soms rijdt ons een andere auto tegemoet, en dan steekt de chauffeur een duim op, of zwaait hij en gaat hij breed glimlachen. In Fins Lapland ben je op een of andere manier altijd met elkaar verbonden, zoals de losse eindjes van een Scandinavische crimi. Bondgenoten van de schoonheid, het voorrecht van de gedeelde bewondering.
Het is half september, en het weer twijfelt tussen miezeren en de herinnering aan een vluchtige zomer. Lapland heeft iets voor alle seizoenen. Zelfs de najaarsmist zakt geruisloos op de meren als een warme lappendeken. De herfst komt normaal met een ruk. Bij het begin van de week kleuren de bomen nog oliejasgroen, enkele dagen later waad je door gevallen oker. De prelude voor sneeuw die niet zelden al begin oktober uit wolken dreigt te vlokken.
Dat maakt van september een unieke maand, bedenk ik terwijl we daar tussen die berken en sparren rijden. Het korte seizoen brengt late bessen, vroege paddenstoelen, de tinten zijn van een majestatische esthetiek. Op mooie dagen, zoals vandaag er een is, balanceer je tussen twee soorten intens blauw: het azuur van de hemel, het lapis lazuli van kleine en grote meren. Lapland kent licht- noch luchtverontreiniging. Een westers mens is dat soort puurheid en zuiverheid niet meer gewend, we dromen in smog. Hier dreigt zelfs je camera even het noorden kwijt te geraken bij zoveel pixels.
Inktzwarte rotsen liggen aan de oevers, in verschillende groottes en vormen
Aan het bezoekerscentrum gaan we wandelen. Het is nog geen echte hike. Laten we zeggen dat je deze wandeling op sneakers kunt verteren, zonder angst om in de blauwe dieptes van Kiutaköngäs terecht te komen. Dit is natuur uit de boekjes. Uit de documentaires van sir David Attenborough. Uit het boek Genesis. Zonder appelbomen en slangen. Inktzwarte rotsen liggen aan de oevers, in verschillende groottes en vormen, alsof een reus vorige nacht met knikkers heeft gespeeld. Het water is bijna onmenselijk blauw, en de zon strooit met najaarswarmte. Ik blijf het een merkwaardig verschijnsel vinden dat je op deze lengte- en breedtegraad überhaupt natuur vindt. Dat je er flora aantreft zoals de calypso-orchidee, die diep in de wouden op bedjes van mos groeit. De bloem maakt zelf geen nectar aan en misleidt insecten die met een vacht vol pollen weer naar een andere plant vliegen. Oulanka is een droom voor botanici. Onlangs nog werden twee nieuwe soorten lichens aangetroffen, oermos waarop natuur wordt gebouwd. Draai de aarde om met die gegevens en je zit ergens in de zuidelijke ijszee.
Vaststelling: de stilte is zo indrukwekkend dat zij sacraal wordt. Als we in Savilampi uit de auto stappen en door het ruige bos met de schier tropische varens naar het meer afdalen, is het enige wat ik hoor het zachte kraken van onze voetstappen. Het is een gedempt geluid, dat gebroken wordt door het bed van conifeertakjes, vergane dennenappels, zand en stof die nu eenmaal op elke bosbodem liggen. Zitten hier beren? Nee, dat risico is klein. De troopers kunnen redelijk precies inschatten hoeveel van die dieren er op dit moment in de Finse parken wonen, en ook waar ongeveer. Rendieren? Ja, dat wel. Al zijn het schuchtere beesten, je ziet ze pas wanneer ze zich uit de voeten maken. Muggen, proberen we? Niet meer in september, lacht de gids. Dat is nog een bijkomend voordeel van de Lapse herfst.
We kanoën naar Taivalköngäs, de sloep trekt een geruisloos spoor door het meer. Links-rechts-weer achteruit. Peddels harmonieus. Er is geen betere test voor je relatie dan samen de kano in. Hier en daar vinden we kleine steigers, met een paadje dat naar nergens lijkt te leiden. Er waren vroeger best wel wat trappershutten, horen we, en plekken waar hout werd gekapt en opgeslagen. De stronken werden dan met de stroming meegevoerd, zoals we dat in de boeken van John Irving plegen te lezen over de staat Maine.
We meren aan voor de watervallen van Taivalköngäs. Het water drenst over de rotsen naar beneden. Hangbruggen verbinden de eilandjes, ze wiebelen zachtjes mee als je de oversteek waagt over de gapende kolk. De gids zet koffie in een zwartgeblakerde pot boven het open vuur, dat hij even voordien met padvinderskneepjes heeft aangemaakt. We drinken uit onze kuksa, de Lapse beker die gebruikt wordt bessensap, koffie, thee. Er zijn rendierburgers, geschroeid over het vuur, in broodjes die even mee worden opgewarmd. Een dot lokale ketchup accentueert de wildsmaak van het sappige rendiervlees. The middle of nowhere? Vergeet de televisiereclame. Die ligt in Fins Lapland, waar je uren moet kanoën en wandelen voor je ergens boven een kampvuur burgers roostert. En voor het overige volslagen stil bent. Een met de natuur. Uit volle respect. Bewondering. Ontzag. Liefde. Daarmee is alles gezegd.
