Ik ontmoet Elise Caluwaerts voor het eerst in Aalst na een voorstelling van Avondrood, waar ze afwisselend met de teksten van Lize Spit de Vier letzte Lieder van Richard Strauss zingt. Ik ken weinig van romantische muziek en het oeuvre dat sopranen doorgaans brengen, maar laat me niettemin meeslepen door de betoverende kracht van esthetiek. Elise stapt niet op de bühne, zij zweeft. Het is alsof haar voeten op onzichtbare luchtkussens over het podium worden gedragen. Hoe moeilijk moet het zijn om je adem te beheersen, de trilling die uit je middenrif vertrekt in bedwang te houden, jezelf bewust onbewust te zijn van een publiek dat je na op de huid zit?
Twee maanden later zit Elise Caluwaerts tegenover me, in een jurk vol avondrood, op een dag die maar geen afscheid wil nemen van de winter. Ze is frêler dan ik dacht, en wanneer ze lacht, twijfelen haar ogen tussen hazelnoot en groene olijf. Ik ben te schroomvallig om haar openlijk met Scarlett Johansson te durven vergelijken, maar er schuilt niettemin een zekere gratie in die analyse. Naast de bijna evidente fysieke overeenkomsten zijn zij beiden freelance artiesten die altijd weer een vorm van beminnelijkheid in hun werk leggen.
Het is voor mij belangrijker met wie ik werk dan waar ik precies werk
‘Alles bij elkaar gedij ik beter in chaos. Dat is een voordeel als je freelance bent. Vorig jaar was ik gedurende acht weken in China en drie maanden in de Verenigde Staten. Dat reizen en die onzekerheid horen bij mijn vak. Ik heb het gevoel dat, wanneer ik de dingen probeer vast te leggen, dat het dan slechter gaat. Dat werkt echt averechts. Ik doe het niet meer.’
Pluk je ook creativiteit uit die chaos?
‘Ik word zeer gelukkig van het randje tussen lukken en net niet lukken. Die grens is stimulerend en inspirerend. Het gaat de voorbije jaren gelukkig steeds meer vanzelf. Ik word vaker gebeld in plaats van zelf te leuren met audities. Maar soms is het last minute. Dan weet ik een dag vooraf dat ik moet zingen. Je moet er heel hard op vertrouwen dat het goed komt.’
Ik merkte dat je in laagjes gekleed ging, en dat je de hals tot in de perfectie had ingebakerd. Wat doet kou met een sopraan?
‘De stem is mijn werkinstrument, net zoals dat bij jou je vingers zijn om een tekst te kunnen verwerken of een foto te nemen. Je stem wordt samen ouder met je lijf. Er is een impact op het timbre. Dat komt door hormonale ontwikkelingen, een zwangerschap, menopauze, of gewoon de leeftijd. Je leert jezelf verzorgen en je lichaam beter kennen. Ik eet of drink bijvoorbeeld geen melkproducten meer, omdat ik weet dat zij niet goed zijn voor mijn lichaam en dus voor mijn stem. Ik heb speciaal voor de New Yorkse winters een thermische jas gekocht. Het is daar vaak extreem koud en als het tocht, heb ik een probleem. Ik kan me niet veroorloven verkouden te worden.’
Heb je ooit optredens moeten annuleren omwille van een verkoudheid?
‘In oktober heb ik nog een leuke Carmina Burana moeten weggeven.’
Wat is een leuke Carmina Burana?
‘Ik vind het bijvoorbeeld geweldig om met een orkest te zingen. En ik kende de dirigent al heel lang. Dat zijn concerten die ik niet graag afgeef. Het is voor mij belangrijker met wie ik werk dan waar ik precies werk. Ik heb op dit moment een samenwerking met het cello-ensemble van De Munt in Brussel. Wel, dat is een erg hoog niveau, met lieve mensen, muzikale excellentie. Ik kan daar ongelofelijk van genieten.’
Alles start bij talent en iemand die dat talent ziet
Het is een torenhoog cliché maar ik ken weinig mensen die er zo uitvoerig kunnen over reflecteren. Klopt het dat Vlamingen en bij uitbreiding Belgen veel te bescheiden zijn?
‘Ik vind bescheidenheid een gave als ze je niet tegenhoudt om te dingen te doen die je wilt doen. Als performer moet je je in tijden van sociale media kunnen verkopen, en dat is erg dubbel. Kwaliteit zal immers altijd wel boven drijven. Het is totaal niet relevant hoeveel likes je op een post krijgt. Mensen voélen wanneer iets authentiek is. Dit is heel cliché, maar het is de liefde die me drijft. Omdat ik houd van wat ik doe. Er is geen wiskundige formule om succes te meten, maar dit komt in de buurt.’
Soms bekruipt me het gevoel dat wie boven het maaiveld uitsteekt, genadeloos kan worden afgehakt.
‘Hoge bomen vangen veel wind. Het is eerder dat. Het is een luxe om je hele carrière te kunnen wijden aan wat je graag doet. Maar elk concert is weer een kwaliteitscontrole, het besef dat je publiek altijd weer uniek is en dat je performance een enige ervaring moet zijn. Ik krijg het niet cadeau, maar het is wel een cadeau. Het werk zelf is pure liefde. Ik wil niets anders doen dan wakker worden en zingen.’
Ben je nu in een fase dat je je kunt veroorloven alleen nog de dingen te doen die je graag doet?
‘Alles start bij talent en iemand die dat talent ziet. Daar heb ik veel geluk mee gehad. Ik zat meteen in een krachtig project dat uitgroeide tot een mooi ensemble. Dat ging zeer organisch. Ik besef dat het hard is voor mensen bij wie dat niet gebeurt. Ik denk daar vaak over na. Wat inspireert mij? Waarom gebeurt het precies bij mij? Heel veel beslissingen worden nu eenmaal door gut feeling gestimuleerd.’
Welke plekken kunnen je nog inspireren?
‘Ik heb de voorbije jaren in Shanghai en Guangzhou opgetreden. Dat was een verrassende ervaring. De Kantonese keuken is top. Er zijn natuurlijk ook Singapore en Tokio. Maar weet je, elke stad heeft een smaak. Het maakt niet uit waar. Ik kan net zo genieten van Düsseldorf of Rostock, toch ook maar een provincienest in het noorden van Oost-Duitsland.’
Ik koop geen koe in de supermarkt
Is een regelmaat in je voedingspatroon van belang?
‘Ik houd echt alleen maar van gezond eten. Ik was gisteren nog bij Vrijmoed om er het vegetarische menu te proeven, dat was absolute waanzin. In de Verenigde Staten eet ik bijvoorbeeld alleen maar vegan, omdat ik er de vleesindustrie niet vertrouw. In de grote steden als New York en San Francisco is dat echt geen probleem. Het is niet dat ik vaak in Idaho kom (lacht).Hier in eigen land zal ik wel eens vlees eten, maar ik koop geen koe in de supermarkt. Ik ga niet per se naar een vegan restaurant, maar ik zal in gelijk welk ander restaurant wel vragen wat de vegan opties zijn.’
Je bent ook fan van de Japanse keuken.
‘Ja, maar het is nog belangrijker dat de hele setting klopt. In Antwerpen is er zo een restaurant, Roji heet het. Een diner is een luchtbel, een cocon, het is een avond die je zelf zou dromen. Bij Roji lukt dat op een of andere manier altijd. Er is een gewelfde kelder, een open haard en je kunt bij het aperitief of tussen de gerechten even in de sofa’s gaan zitten. Dat is helemaal goed zo.’
Je had zelf ook nog een paar vragen.
‘Als ik mensen ontmoet, heb ik twee dezelfde vragen voor hen. Wat drijft je? En welke raad heb je voor mij? Ik vind dat boeiend om even in je ziel te kijken.’
Mensen blij maken. Het verschil maken voor iemand. Dat drijft me. Mag ik een dagje nadenken over de tweede vraag?
‘Natuurlijk.’
En zo drinken we samen koffie en gemberthee, en maak ik foto’s van the lady in avondrood tegen het betegelde decorum van Café Labath aan. ’s Anderdaags app ik haar het antwoord op de tweede vraag:
‘Ik heb nog nagedacht over je tweede vraag, Elise. Welke raad ik je kan geven. Ik vind het belangrijk dat iemand zijn of haar hele leven lang kinderlijk verwonderd kan blijven. Verwondering is een erg positieve eigenschap. En iedereen zou altijd een beetje kind moeten kunnen blijven. Anders wordt het leven een technocratie. Ik wens je dus een heel leven kinderlijke verwondering toe.’
Weken later volgt vanuit New York een kattebelletje. ‘Happy Valentine. En bedankt voor de Verwondering.’
Door Toni De Coninck
Info: www.elisecaluwaerts.com
