Vier magere en vette jaren in Portugal. Mager omdat we van nul begonnen, vet omdat we een nieuwe wereld leerden kennen.
Ondertussen kunnen we wel zeggen dat we een eigen, op maat gemaakt leven opbouwden dat in het noorden nooit leek te lukken. Stilte, gezonde lucht, zonlicht, water uit de bron, groenten zonder pesticiden, surfen tijdens het weekend, zelfvoorzienend leven en bewuster met de tijd in een dag omgaan; het zijn sobere maar pure behoeftes en gewoontes die vrij goed met een quarantaine stroken.
Een van de meest lonende routines is gezonder koken, van eigen bodem en circulair. Niet alleen omdat het ons in leven houdt, maar ook omdat het een heerlijk tijdverdrijf is, een dankbaar gespreksonderwerp, en zinvol werk in de moestuin. De geur van een zelfgekweekte ui met een teentje knoflook en wat gember is natuurs instant happiness. Ook dat lijkt eenvoudig, een beetje koken, maar niet als je letterlijk van een zaadje in de grond start en op het einde van de cirkel een restaurantwaardig gerecht wil serveren.
Want dat is precies wat ik van plan ben.
Net voor het zomeruur verandert en de wereld opnieuw voor een tijdje in de schaduwkant zal moeten leven, nodig ik negen vrouwen uit*. Ze komen uit alle windstreken, van Porto tot Alentejo en van de kust tot het ruwe binnenland. Vier van hen ken ik goed. Voor de vijf anderen gebruik ik mijn intuïtie; vrouwen die ik tijdens een concert of een verjaardagsdiner kort had gesproken, of opgemerkt.
Ik wil Belgische stoverij klaarmaken, een met vlees en een met seitan, maar dat is buiten de kracht van de groep Portugese vrouwen gerekend: iedereen die aan de dis bijschuift, brengt iets mee, punt. Mijn whatsappgroep wordt gehackt en iemand stelt een lijst met namen op. Wie zorgt voor wijn? Wie voor brood? Wie regelt het hoofdgerecht, de desserts, de voorgerechtjes, fruit, bier, gin tonic, en Romeu e Julieta.
Romeu e Julieta is de combinatie van kaas met huisgemaakte marmelade (aan het begin van de herfst) die de maaltijd moet afsluiten. Deze vrouwen nemen hun tradities heel serieus en iedere ochtend word ik wakker met tientallen nieuwe berichten en geüpdatete lijsten over eten. Iemand oppert dat, aangezien het herfst is, de desserts fruit moeten bevatten.
En wie maakt een pudding van kastanjes?!
Ik moei me er niet mee.
‘Te lang wachten op het hoofdgerecht? Zet kaas op de tafel. Te weinig desserts? Zet kaas op de tafel. Te dronken? Zet kaas op tafel.’
Wat erop neerkomt dat ik op de dag zelf enkel de tafel dek en geroosterde groenten in de oven zwier. Tegen vijf uur komt Sara, dochter van een visser, om haar befaamde arroz de marisco, een van mijn favorieten, te bereiden. Het maken van de bouillon duurt al snel enkele uren, de rijst komt uit Portugal en lijkt op risotto. Op ieder vuur staat een pan met schelpen, weekdieren of hompen vis.
Ondanks de onverbiddelijke lijst bracht quasi iedereen een extra dessert of voorgerecht mee. Twee vrouwen belden af en werden vlotjes door twee anderen (Breng kaas mee!) vervangen.
‘Diegene die niet graag of goed kookt, brengt kaas mee en is altijd de redder van alles,’ zegt Daniela me, ‘Te weinig voorgerechten? Zet kaas op de tafel. Te lang wachten op het hoofdgerecht? Zet kaas op de tafel. Te weinig desserts? Zet kaas op de tafel. Te dronken? Zet kaas op tafel.’
Sonja, die ik slechts ken van een avondje Porto, bracht tarotkaarten mee en het werd een avond vol vrouwelijke energie; iedereen dronk, overlegde, bekende, luisterde, adviseerde en at met volle goesting. En halleluja, de pandemie kwam geen enkele keer aan bod. Het leek wel nieuwjaar en tegen middernacht, als er in de maag opnieuw wat ruimte was, begonnen we eindelijk aan het hoofdgerecht.
Wie arriveerde als vreemdeling verliet het huis als vriendin; dat is de kracht van een rijkgevulde tafel, de overvloed van delen wat je hebt. Dat is het grootste geschenk van de aarde aan de mensheid: een vruchtbare voedingsbodem die mensen uit alle streken verbindt.
*Een bubbel van tien
